درباره بام‌های سبز: بخش دوم/ بر نتوان کرد از این بام سر…!
نیاز مبرم شهرهای امروزه، به‌ویژه کلان‌شهرها، به فضاهایی سبز که بتواند اندکی از بارِ خستگی و روزمرگی ناشی از زندگی در این شهرهای پر هرج‌ومرج و آشفته را از روی شانه‌های شهروندانش بکاهد، امری انکارناپذیر است؛ اما آنچه دراین‌بین، اهمیت حضور متخصصان و طراحان خلاق را بیش از گذشته آشکار می‌سازد، چگونگی تأمین و ایجاد این‌گونه فضاها در شرایطِ کمبود فضای خالی در سطح شهرهاست!
مدت‌زمانی ست که به‌کارگیری فضاهای سبز کوچک‌مقیاس (حتی در مقیاس تراس یک خانه‌ی مسکونی) رواج یافته؛ این فضاهای سبز می‌توانند شامل بام‌های سبز، تراس‌های سبز و یا دیوارهای سبز باشند. کوچکی این مقیاس‌ها بدان معناست که در هر فضایی هرچند کوچک هم می‌توان از سبزینگی و حس لذت پرورش گیاهان و گذران اوقات در میان آن‌ها لذت برد.
مطلب پیش رو و همچنین مطلب شماره‌ی آینده دوهفته‌نامه طراح امروز، به بررسی مبحثِ تقریباً نوظهور «بام سبز» اختصاص یافته است؛ در این شماره بر آنیم تا ضمن شناخت مختصری از انواع بام سبز، به بررسی نمونه‌های مطرح و شگفت‌انگیز آن در دنیا بپردازیم.
درنهایت امر اما، پی بردن به اهمیت و نیاز به وجود چنین فضاهایی در پایتختی همچون تهران، به خواننده‌ی فهیم واگذار می‌گردد! در شهری که این روزها دیگر کمتر لکه‌ی سبزرنگی بر آن باقی مانده و روال مرسومِ مسئولینش، «ساختن» در همه‌ی نقاطِ آن است، امید داریم به آنکه هر شهروندی با ایجاد چنین فضایی به مقیاس نیاز خود، قدمی در ایجاد یک شهر سبز و آرام بردارد…
… در شماره‌ی قبل دوهفته‌نامه طراح امروز (۳۵)، بنیانی نهاده شد تا مختصری به معرفی و بررسی یک عنصر اصیل اما تازه‌وارد و سبز شهری بپردازیم؛ درباره‌ی انواع «بام سبز» آموختیم و برخی از نمونه‌های مشهور و بنام آن را نیز در جهان موردبررسی قرار دادیم.
آن‌گونه که وعده داده بودیم، قرار بر آن بود تا به یک شماره اکتفا نکرده و برای شناختِ هرچه بیشتر این عنصرِ ضروری برای کلان‌شهرهای آکنده از مشکلاتِ امروز، مبحث را ادامه داده تا نمونه‌های دیگر آن را نیز مشاهده و بررسی کنیم؛ در این شماره اما تفاوت با شماره‌ی پیشین در آنجاست که افزون بر بررسی یک نمونه‌ی شگفت‌انگیز خارجی، به معرفی دو نمونه از بام سبزهای داخلی که عمر زیادی از طراحی و اجرای آن‌ها نمی‌گذرد، نیز پرداخته خواهد شد…
منتشر شده در: دوهفته نامه طراح امروز / شماره ۳۶، اسفند ماه ۱۳۹۶ ، شهر و منظر ، صفحه ۸
به قلم: پرستو جعفری
بام سبز پلکانی مرکز خرید آکراس (Acros Shopping Center)
بام دنجِ تجارت…
معمار و طراح خلاق و جسور این بام سبز، امیلیو آمباز (Emilio Ambasz) آرژانتینی تبار است. شهرت این معمار پیشرو که مرهون طراحی‌های خلاقانه و جسورانه‌ی او در بام‌های سبز و همچنین تلفیق بنا و بستر در طراحی‌های اوست، این بار در شهر Fukuoko ژاپن به ثمر نشسته و اثری حیرت‌انگیز را در دل این شهر خلق کرده است.
اگر شماره قبل طراح امروز را مطالعه کرده باشید، قطعاً درباره کوه‌های پردرخت تاریخی بنام «باغ‌های معلق بابل» خوانده‌اید. این بنا و بام سبز آن شاید بتواند یک تصور مدرن از همین افسانه تلقی شود؛ چراکه معمار سعی کرده تا در دل شهری که دیگر کمتر لکه‌ی سبزی بر آن باقی‌مانده، یک هرم و کوه پردرخت و سبز را برای گذران وقت شهروندان به وجود آورد.
در طراحی این بام سبز، تلاش طراح بر آن بوده تا در ازای مساحتی از شهر که برای ساخت بنا استفاده شده، با ایجاد بام سبز، این فضا به شهروندان بازگردانده شود؛ و موفقیت طراح به‌گونه‌ای به ثمر نشسته که به علت پلکانی بودنِ این بام، قریب به دو برابر مساحتِ پیشین، فضای سبز به شهر بخشیده شده است. همچنین این بنا به‌تبع فرم خاص و طراحی منحصربه‌فرد خود، تبدیل به نماد این شهر شده و ضمن ایجاد یک منظر نو و متفاوت برای شهروندان، گوشه دنجی برای آرامش و گذران اوقات در دل شهر شلوغ را برای آنان ایجاد نموده است.
بام سبز اداری ظفر (Zafar 380 Roof Garden)
آرامش در ساختمان ۳۸۰!
این بام سبز هنرمندانه، اثری از گروه معماران مُدام (ساناز قائم‌مقامی و مجتبی محمد ظاهری) بوده و اجرای جزییات و دیتیل های آن را گروه سازه صدر بر عهده داشته است.
این بام زیبا با مساحت ۱۷۵ مترمربع، در قدم به قدمش، خلاقیت و نوآوری طراحان را در خود جای‌داده است. نخستین ویژگی خلاقانه آن، طراحی آلاچیق و نشیمن معلق آن است که با استفاده از فنرها و کمک‌فنرهای تعبیه‌شده در زیر آن، همچون قایقی در میانه آب عمل می‌کند. همچنین سیستم آبیاری قطره‌ای موجود در آن (Hunter- xCore)، موجب گشته تا در این بام نه‌چندان وسیع، امکان پرورش بالغ‌بر ۲۶ گونه گیاهی فراهم گردد.
سناریوی طراحی نورپردازی زیبای آن و سازه پارچه‌ای افراشته شده بر نشیمن معلق که طراحی آن را شرکت سازه پارچه‌ای دیبا بر عهده داشته، بر درخشش هر چه بیشتر این بام در میان سایر بناهای شهر افزوده؛ لازم به ذکر است که این بنا مقام برگزیده‌ی بخش اداری در سال ۱۳۹۳ مسابقه معماری و ساختمان با تکیه‌بر فضای سبز را به خود اختصاص داده است.
باغ کتاب تهران (Tehran Book Garden)
بزرگ‌ترین بام سبز خاورمیانه
باغ کتاب تهران که در گذشته‌ای نه‌چندان دور مفصلاً آن را موردبررسی و نقد قرار دادیم، در اواسط سال جاری افتتاح شد و مورد اقبال بسیاری از شهروندان تهرانی و حتی غیر تهرانی قرار گرفت. این بام گسترده که مساحتی برابر با ده هزار مترمربع را داراست، در اراضی عباس‌آباد تهران و بر فراز بنای باغ کتاب ساخته شده است.
بام سبز باغ کتاب تهران که همچون فرشی عظیم بر روی این بنا گسترده شده، همانند بسیاری از نمونه‌هایی که در شماره گذشته بررسی شد، نقش مهمی در جلوگیری از اتلاف انرژی این بنای بزرگ‌مقیاس ایفا می‌کند. همچنین طراحی آن به‌گونه‌ای ست که به هنگام بارش باران، قریب به ۵۰ درصد آب را در خود ذخیره کرده تا برای آبیاری و همچنین دیگر مصارف مورداستفاده قرار بگیرد.
ویژگی قابل‌تقدیر در طراحی این بام، جبران فضای سبز گرفته‌شده از اراضی به کمک احداث بام سبز است؛ این اقدام در بین ساخت‌وسازهای تخریب‌گرای اراضی عباس‌آباد که در چندساله‌ی اخیر بسیار رواج یافته و متأسفانه هنوز هم ادامه دارد، مثبت و قابل‌توجه است.
لازم به ذکر است که این بنا در همسایگی بنای حائز اهمیت کتابخانه ملی ایران و به کارفرمایی شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران بر شهر نشسته است.
این بام اکنون در میانه‌ی پر هرج‌ومرج تهران، بر فراز باغ کتاب، گوشه‌ی سبز و دنجی برای شهروندان اهل فرهنگ و مطالعه ایجاد کرده و در تمامی روزهای هفته پذیرای اقشار مختلف و مخاطبان و اهالی کتابخوانی در همه سنین می‌باشد.
.
منتشر شده در: دوهفته نامه طراح امروز / شماره ۳۶، اسفند ماه ۱۳۹۶ ، شهر و منظر ، صفحه ۸
به قلم: پرستو جعفری
.
کپی‌رایت این مطلب متعلق به «دوهفته نامه طراح امروز» می‌باشد. لذا بازنشر آن در نشریات و فضای وب (وب‌سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی) با هر شکل و عنوان، فقط با پذیرش کتبی شرایط گروه رسانه‌ای طراح در ثبت مرجع و ماخذ امکان‌پذیر است.