… امروز ۴ سال است که برجِ رعنای تهران در کنار گودالی بدون رعایت اصول فنی و ایمنی قرار گرفته که می‌تواند حتی معابر مجاور خود را، که شریان‌های اصلی شهری نیز هستند، درگیر کند. عمقِ این گودال ۴۰ متر است و در صورت بروز حتی یک شکاف، برجِ مجاور کج خواهد شد. به تمام این‌ها گسل‌های زلزله‌ی درجه ۲ و ۳ تهران را اضافه کنید تا بتوانید تخمین بزنید این بالابلندِ تهرانی چطور با کمترین تکان، به خود می‌لرزد و آن خبر سال ۸۴ قدم‌به‌قدم به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود. با این وضعیت، برج میلاد، در حال تبدیل به پرفورمنسی از گذر زمان، برج کج پیزا، آزمون‌وخطای شهرداری و شکاف خواهد شد…
منتشر شده در: دوهفته نامه طراح امروز / شماره ۲۳، نیمه دوم مرداد ماه ۱۳۹۶ ، حرف اول ، صفحه ۲
به قلم: مهشید معتمد
رافائل وینولی می‌گوید: «ساختمان‌ها، فرم‌هایی از پرفورمنس هستند.» با این تعریف، برج میلاد پرفورمنسی از ارتفاع، بتن، آدم‌های Luxury، کاخ جشنواره و گسل زلزله است. برای اهالی رشته‌ی معماری، این برج‌البروجِ کبیرِ تهران، نماینده‌ی پرفورمنس‌هایی از زاها حدید، حافظی، گپ‌وگعده‌های معمارانه و زیبایی برج آزادی نیز هست. اما پای ثابت تمام این حرف‌ها، کج شدنِ گاه‌وبیگاه این نمادِ تهرانِ (پُست)مدرن است که از یک دروغ سیزده روزنامه‌ی شرق در سال ۸۴ آغاز شد. گرچه خبر منتشرشده از برجِ تپه‌های کوی نصر در آن زمان صرفاً یک شوخی بود و جنبه‌ی واقعیت نداشت، اما متأسفانه امروز به مرحله‌ی تحقق و واقعی شدن نزدیک می‌شود.
محمدمهدی تندگویان، عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران، می‌گوید: محدوده‌ی فاز دوی برج میلاد به مساحت حدوداً دو هکتار پیش‌بینی شد که بر این اساس برای مرکز تجارت جهانی ۱۲۰ هزار مترمربع و مجتمع تجاری ۶۳ هزار متر در نظر گرفته شد. در سال ۹۰ طراحی دفتر زاها حدید، که در مسابقه برنده اعلام شده بود، از سوی مهدی چمران مردود و قراردادی با شرکت «مهرآفرین ناجا»، بدون هماهنگی با شورا و بدون برگزاری مناقصه، بسته شد. شهرداری تهران ساخت کل فاز دو برج میلاد شامل هتل، مجتمع تجارت جهانی، پارکینگ، هتل پنج ستاره و نمایشگاه را به شرکتی وابسته به نیروی انتظامی داد. در سال ۹۲ شورای شهر وقت متوجه این قرارداد می‌شود و با مدلِ واگذاری مخالفت می‌کند و مانع از ادامه‌ی کار شرکت پیمانکار شد. شرکت مذکور برای ساخت هتل گودبرداری عمیقی انجام داده بود که پس از مخالفت شورای شهر با نوع و مدل قرارداد و واگذاری، از سال ۹۲ نیمه‌کاره رها شد.
امروز ۴ سال است که برجِ رعنای تهران در کنار گودالی بدون رعایت اصول فنی و ایمنی قرار گرفته که می‌تواند حتی معابر مجاور خود را، که شریان‌های اصلی شهری نیز هستند، درگیر کند. عمقِ این گودال ۴۰ متر است و در صورت بروز حتی یک شکاف، برجِ مجاور کج خواهد شد. به تمام این‌ها گسل‌های زلزله‌ی درجه ۲ و ۳ تهران را اضافه کنید تا بتوانید تخمین بزنید این بالابلندِ تهرانی چطور با کمترین تکان، به خود می‌لرزد و آن خبر سال ۸۴ قدم‌به‌قدم به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود. با این وضعیت، برج میلاد، در حال تبدیل به پرفورمنسی از گذر زمان، برج کج پیزا، آزمون‌وخطای شهرداری و شکاف خواهد شد.
اکنون نمی‌توان در موردِ لزوم و یا عدم لزومِ ساخت چنین اثری نظر داد. چه بخواهیم و چه نخواهیم، برج میلاد به آیکونی در هویت شهر تبدیل شده، گرچه همواره محبوبیت و اصالتی کم‌رنگ‌تر از برجِ آزادی داشته و دارد. اما سؤال اینجاست که آیا شهرداری و شورای شهر کمر به تخریبِ این اثر گران‌قیمت بسته‌اند که آن را در چنین وضعیتِ خطرناکی رها کرده‌اند؟ چطور نمی‌توان برای پروژه‌ای با این میزان اهمیت و پس از گذشت ۴ سال نتیجه‌ای قطعی گرفت؟ آیا آقایان منتظر هستند پلاسکوی دیگری به راه بیافتد تا صدماتِ جانی و مالی دیگری متحمل شده و بعد مسابقه‌ای برای طراحی یادمانِ برجِ میلاد برگزار کنند؟ چطور ایمنی و حفاظت از این سازه‌ی مخابراتی که نمادِ معماری پس از انقلاب اسلامی‌ست، به خود واگذاشته شده است؟ آیا سرنوشت گودال شهرکِ غرب و نشستِ اطرافش فراموش شده و منتظر تکرارِ همان واقعه هستیم؟
شاید این گودال نمونه‌ای از خروارها پروژه‌های ناتمامِ شهری باشد. سایت‌هایی که پتانسیلِ تبدیل‌شدن به فضای رویداد، زندگی اجتماعی و تکمیلِ بافت شهری را دارند، اما به دلیل مشمول مرور زمان شدن و زیاده‌خواهی و سهم‌خواهی شهرداری در مقابلِ سرمایه‌گذار، تبدیل به منطقه‌ی حادثه‌خیز، جرم‌خیز، و حفره‌های کرم‌خورده‌ی شهری شده‌اند. گرچه بحثِ سرمایه‌گذاری و مشارکت در این پروژه‌ها طولانی و قابل‌تأمل است، اما نگرانی و دغدغه‌ی معماران و شهرسازان را طلب می‌کند تا از تهدید به فرصت بدل شوند و در فرایند بهینه‌سازی بستر شهری و گسترش خدمات، به نتیجه‌ای درخور برسد.
در آخر اینکه این لندمارکِ شهری کم‌کم پا به سن می‌گذارد و نیاز به مراقبت و حفاظت دارد؛ فاز دوی مجموعه، مرکز تجارت جهانی، مجتمع تجاری، پارکینگ هتل پنج ستاره و فضای نمایشگاهی پیشکش؛ خودش رو به افول است… آن را دریابید!
.
.
منتشر شده در: دوهفته نامه طراح امروز / شماره ۲۳، نیمه دوم مرداد ماه ۱۳۹۶ ، حرف اول ، صفحه ۲
به قلم: مهشید معتمد
.
کپی‌رایت این مطلب متعلق به «دوهفته نامه طراح امروز» می‌باشد. لذا بازنشر آن در نشریات و فضای وب (وب‌سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی) با هر شکل و عنوان، فقط با پذیرش کتبی شرایط گروه رسانه‌ای طراح در ثبت مرجع و ماخذ امکان‌پذیر است.