..تبریز: به عنوان شهر اولین‌ها، دومین شهر بلند مرتبه‌ساز ایران است. بازار تبریز با مساحتی در حدود یک کیلومتر مربع یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده در سطح ایران و قاره آسیا به شمار می‌رود که در سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث جهانی و یونسکو به ثبت رسیده است…
منتشر شده در: فصلنامه طراح / شماره ۹، بهار ۱۳۹۳ ، معرفی و نقد ، صفحه ۶۶
به قلم: سارا کلانتری، رضا صیادیان
نقطه آغاز
این پروژه در مقیاس شهری توسط بخش خصوصی و با کمک شهرداری تبریز طی برنامه‌ای مشخص، تعریف شده بود. هدف، راه اندازی یک بازار جدید در شهر تبریز در محل ترمینال قدیم آن که بافتی فرسوده و ضعیف داشت برای احیای بافت شهری و جاری ساختن زندگی در آن بود. ما زمانی وارد پروژه شدیم که طرح قبلی برنامه کالبدی پروژه را تعیین کرده و تا مرحله فونداسیون نیز پیشرفت کرده بود. اما موفق به تامین نظر کارفرما نشد. بنابراین با برنامه‌ای از پیش تعیین شده به طراحی مجدد بازار و دو برج آیسان پرداختیم.
برنامه
برنامه آیسان شامل دو برج سی و هشت طبقه یکی اداری و دیگری هتل، رستوران‌ها و دفاتر کارخصوصی می‌باشند. نُه طبقه بازار (مال) شامل: هایپرمارکت، فروشگاه، پارکینگ، شهربازی، سینما، سالن اجتماعات، ورزش‌های آبی و مجموعه رستوران‌ها و کافه‌ها ….
بستر
زمین طرح در مجاورت باغ گلستان و در کنار مسیر باستانی جاده ابریشم قرار گرفته است. این زمین در مرکز شهر تبریز در محل ترمینال قدیم شهر که تبدیل به متروکه شده بود با تجمیع چند پلاک دیگر به مساحت تقریبی ۳۸۰۰۰ متر مربع می‌باشد.
باغ گلستان، گوهری سبز در میان شهر
پیوند با باغ گلستان استراتژی اصلی طرح را نظام می‌بخشد، باغ گلستان با مساحت ۵۲۰۰۰ متر مربع از قدیمی‌ترین بوستان‌های تبریز است. از قدیم این باغ محلی برای استراحت مردم پس از خرید از بازار بوده است. ما در طراحی باغ گلستان را حیاتی برای بازار فرض کردیم. در محل نشیمنگاه برج‌ها، باغ‌های طبقاتی آغوش می‌گشایند و ارتباط عمودی فضای سبز تا بام بازار شکل می‌گیرد. در واقع محل اتصال بازار و برج، باغ‌های طبقاتی و حلقه سبزی است که آغوش باز کرده و برج را در درون خود جای داده. این فضای سبز تا بام بازار ادامه می‌یابد و بام را تبدیل به حیاتی برای دو برج می‌کند. فرم گندم که در نمای رو به باغ گلستان طراحی شده، نمادیست از برکت و پیوند طبیعت و بازار. در قدم بعدی با تبدیل خیابان مابین باغ گلستان و آیسان به محور پیاده رابطه این‌دو را تقویت کردیم. این فضای سبز در حد فاصل دو پوسته برج و همچنین فضای میانی آن که دارای دو وید است نیز امتداد می‌یابد.
چهارگانه کهن:
ساختار برج‌های دوقلوی آیسان به گونه‌ایست که یک چلیپای مرکزی را شامل می‌شود به طوری که در هسته‌اش ارتباطات عمودی و در پیرامون آن فضاهای ارتباط افقی سازماندهی شده است.
امتداد محور شمالی جنوبی چلیپای مرکزی از دو طرف نمای برج را می‌شکافد و بدین ترتیب هر برج را به دو نیم تقسیم می‌کند.
این موقعیت چهار گانه یادآور چهار عنصر اصلی جهان باستان آب، باد، خاک و آتش است. این مفاهیم نه در تقابل بلکه در تفاهم با مفاهیم بازار، شهر، باغ و برج قرار دارند.
برج‌های دوقلوی آیسان رازی در سینه دارند، خبر از شکفتگی فضای زندگی و فعالیت اقتصادی در جهت تبدیل شدن به یک مرکز تجارت جهانی در مرکز خاور میانه و در حاشیه جاده ابریشم دارند. ضمن یادآوری خاطره قومی جمعی ملل جهان در «جاده ابریشم» در جهت وحدت جهان برای رونق زندگی نوع بشر قدم بر می‌دارد. بافت ابریشم- گون برج‌های آیسان استعاره ایست از این مفهوم.
برج های آیسان ضمن اوج گرفتن به آسمان و تاکید بر مفهوم «رهایی» در کشمکشی مداوم با مفهوم «شفافیت» قرار گرفته‌اند.
رهایی هدف نهایی است که با اوج گرفتن به نمایش گذاشته می‌شود. برج‌ها شامل دو پوسته یکی شفاف و دیگری ابریشم‌گون است. در حرکت از پایین به بالا از هم جدا می‌شوند تا با اوج گرفتن رهایی را به نمایش بگذارند.
-جدایی دو پوسته امکان تحقق فضای بینابینی را ایجاد می‌کند. این دو پوسته در طبقات تحتانی برج‌ها فاصله حداقل چهل و پنج سانتی متری دارند که امکان نظافت هر دو پوسته را فراهم می‌کند و در طبقات فوقانی با بیشتر شدن فاصله آنها امکان تحقق فضای بینابینی نیز ایجاد می‌شود.
ارگ علیشاهی از بناهای مهم و شاخص شهر تبریز است. این ارگ یکی از بلند‌ترین دیوارهای داخلی کشور و نماد شهر تبریز است. با در نظر گرفتن تناسبات ورودی‌های آن به طراحی ورودی‌های پیاده قسمت تجاری رسیدیم. ورودی با عظمت که همانند دروازه‌ای مردم را به داخل بازار هدایت می‌کند.
اگر چه مراکز تجاری معمولا دارای هیجان و هیاهویی زیاد هستند، ما در طراحی این مرکز با توجه به درون‌گرایی بازارهای قدیم ایران و همچنین بافت و فرهنگ مردم تبریز، این بازار و برج‌ها را با هدف طراحی درون‌گرا طراحی کردیم. به طوری که با لوورهای افقی که در نمای مجموعه طراحی شده است فعالیت و هیجان داخل در بیرون انعکاسی ندارد و عملکردهای پروژه مانند رازی است که هنگام ورود به مجموعه کشف می‌شود و در بدو ورود این هیجان در داخل و با طراحی ویدهای مرکزی افزایش می‌یابد.
همچون راسته بازار قدیم ایران که نور را از حفره‌های سقفی وارد فضای سرپوشیده می‌کردند دو وید میانی همواره نور را در ساعات مختلف روز به داخل بازار هدایت می‌کنند.
این ویدها در برج‌ها در فاصله میانی یعنی شکاف درون دو برج نیز همین مفهوم را القا می‌کنند، با این تفاوت که هنگام روز نور را از بیرون به درون برج‌ها و هنگام شب بالعکس نور را از داخل به بیرون هدایت کرده و باعث می‌شوند درون برج‌ها همچون گوی درخشان شوند و در عین حال المانی نوری و درخشنده برای شهر باشند.
دسترسی‌ها:
مجموعه آیسان شامل دو دسترسی برای برج‌ها، دو دسترسی اصلی برای بازار، سه دسترسی فرعی و همچنین دو دسترسی سواره می‌باشد.
برج های دوقلوی آیسان
سطح اشغال: ۳۸۰۰۰ مترمربع
زیربنا: ۴۱۸.۰۰۰ متر مربع
تجاری: ۵۱.۰۰۰ مترمربع
پارکینگ: ۱۰۳.۰۰۰ متر مربع
شهربازی: ۲۰.۰۰۰ مترمربع
ورزش‌های آبی: ۸۰۰۰ متر مربع
فست فود و رستوران: ۲۰.۰۰۰متر
هایپر مارکت : ۱۰.۰۰۰ مترمربع
۳۸ طبقه اداری به مساحت ۱۱۴۰۰۰ متر – ۵ طبقه هتل به مساحت ۱۵۰۰۰ متر و ۳۳ طبقه شرکت‌های خصوصی به مساحت۹۹۰۰۰ متر مربع
.
.
منتشر شده در: فصلنامه طراح / شماره ۹، بهار ۱۳۹۳ ، معرفی و نقد ، صفحه ۶۶
به قلم: سارا کلانتری، رضا صیادیان
.
کپی‌رایت این مطلب متعلق به «دوهفته نامه طراح امروز» می‌باشد. لذا بازنشر آن در نشریات و فضای وب (وب‌سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی) با هر شکل و عنوان، فقط با پذیرش کتبی شرایط گروه رسانه‌ای طراح در ثبت مرجع و ماخذ امکان‌پذیر است.