..باید بپذیریم که از لحاظ تکنیکی این دو پروژه ماهیتی متفاوت دارند و این مسئله را با بررسی تمامی زوایای هر دو پروژه به وضوح و روشنی می‌توان دریافت. آگاهان حرفه خوب می دانند که تمایز تکنیکی دلیلی است قاطع بر اصالت اثر…
منتشر شده در: فصلنامه طراح / شماره ۱۰، تابستان ۱۳۹۳ ، معرفی و نقد ، صفحه ۵۰
به قلم: سارا کلانتری، رضا صیادیان
مقدمه
اینکه اصالت یک اثر را به دلیل اندک شباهت ظاهری با اثر دیگر به زیر سوال ببریم درست مانند آن است که شخصی را با اندک شباهت ظاهری به خودمان، ملاقات کنیم و پدر خود را گناهکار بدانیم! در جهان متمدن شباهت‌های ظاهری اتهامی را متوجه کسی نمی‌کند، چرا که فرم هدف نیست و ابزاری جهت بیان مفاهیم معمارانه دانسته می‌شود، که برای تجلی معماری و خلق فضا از آن یاری می‌جوییم.
فراموش نکنیم جهان فرم‌ها از دنیای ناخودآگاه جمعی ریشه می‌گیرد که همه ما معاصران از همان منبع مشترک تغذیه می‌کنیم. بدون شک در جوامع سالم که به صورت طبیعی رشد کرده‌اند، متونی از این دست که در حاشیه قرار دارند چندان طرفدار ندارند. اما برای ما حاشیه نشینان دنیا، حاشیه همان اصل و مرکز است، چرا که مرکز وجود ندارد و ما در دایره پیرامونی اندیشه سرگردانیم.
به عنوان مثال شباهت ظاهری دو پروژه مهم شهری که هریک اثر دو معمار مطرح معاصرند هیچ یک را ناچار به توضیح نکرد. یکی پروژه اکبر اثر جان نوول در بارسلونا و دیگری سوئیس ری اثر نورمن فاستر در لندن که هردو برجی دوکی شکل با تناسبات و ارتفاع تقریبا یکسان و در فاصله زمانی اندک در دو مرکز مهم اروپایی طراحی و ساخته شدند.
تحلیل تکنیکی
همانطور که می‌دانیم تکنیک سبب خلق فرم می‌شود یا به عبارت بهتر روشی است که به کمک آن فرم‌ها متولد می‌شوند. اگرچه عوامل دیگری نظیر ذهن و محیط نیز در این جریان نقش اساسی دارند. با ذکر این مقدمه به تحلیل تکنیکی پروژه«آیسان» وطرح پیشنهاد شده برای «زیرات بانک» می‌پردازیم.
«آیسان» حاصل دگردیسی (مورف) است، این تغییر شکل در سه مقطع اصلی پایه، میانه و آستانه شکل کلی برج را تشکیل می‌دهد (دیاگرام شماره ۱). در مرحله دوم برشی از وسط، برج را به دو نیم می‌کند و بدین ترتیب نور و فضای سبز را به درون حلقه ارتباط افقی هدایت می‌کند، این حلقه هسته میانی برج‌ها را در بر می‌گیرد که شامل ارتباطات عمودی است.
نتیجه بدست آمده چهار برج است که دوتا دوتا توسط هسته مرکزی و حلقه ارتباط افقی به هم متصل شده‌اند. این فرآیند در حوزه مفهوم نیز چهارگانگی را به همراه داشت که موقعیتی بدیع را بوجود آورد.
در طراحی پوسته برج‌ها نوآوری تازه‌ای وجود دارد، پوسته‌ای دوتایی با هویتی چندگانه که نام آن را پوسته پویا گذاشتیم. بدین ترتیب که در یک سوم پایینی برج هویتی یکپارچه دارد و به سبب فاصله اندکی که دو پوسته با هم دارند، روی هم قرار گرفته‌اند و یکپارچه دیده می‌شوند اما این خاصیت به بالا که می‌رود تغییر می‌کند و با افزایش فاصله دو لایه در یک سوم بالایی حسی از جدا شدن و رهایی را بوجود می‌آورد و همچنین تراس‌ها را در حد فاصل دو پوسته جای می‌دهد (دیاگرام شماره ۲).
در مورد پروپزال ارائه شده برای «زیرات بانک» تکنیک بکار رفته خم کردن و تا کردن ( فولد ) است که فرم اصلی پروژه را شکل می‌دهد و در مرحله بعد با فشاری که به پایین می‌آورد انحنایی در راستای عمودی ایجاد می‌کند. شکافی که وجود دارد نیز حاصل قرار نگرفتن دو لبه صفحه است که تا شده است. و به همین دلیل تنها از زاویه محدودی قابل رویت است.
درست در نقطه مقابل «آیسان» که پوسته دوم نقش مهمی ایفا می‌کند و تقریبا تمامی فرم بیرونی را شکل می‌دهد. طرح پیشنهاد شده برای «زیرات بانک» دارای یک پوسته است و همان صفحه‌ای که فرم را بوجود آورده بود نقش لایه بیرونی برج را به عهده دارد. نحوه تا کردن این صفحه با هدف دربرگرفتن و یکپارچگی، نمادی از فعالیت بانک است و حسی از امنیت بوجود می‌آورد که با مفهوم بانک بسیار نزدیک است.
به دلیل ارائه پروژه زیرات بانک در حد فاز مقدماتی تحلیل پروژه نیز در همین حد انجام پذیر بود، این در حالیست که پروژه آیسان با مدارک کامل، از اسفند ۹۱ تاکنون در دفتر معماری تداوم پویا طراحی و هم اکنون در حال اجراست.
باید بپذیریم که از لحاظ تکنیکی این دو پروژه ماهیتی متفاوت دارند و این مسئله را با بررسی تمامی زوایای هر دو پروژه به وضوح و روشنی می‌توان دریافت. آگاهان حرفه خوب می دانند که تمایز تکنیکی دلیلی است قاطع بر اصالت اثر.
در پایان جهت روشن شدن مسئله برای دوستانی که نسبت به مسائل فنی آگاهی کمتری دارند بد نیست این نکته را نیز یادآور شویم پروژه «آیسان» بروی جلد مجله ۲A شماره ۲۵ نیز به چاپ رسیده و توضیحات مفصلی نیز در خصوص این پروژه منتشر شده است.
.
.
دفتر معماری تداوم پویا
.
منتشر شده در: فصلنامه طراح / شماره ۱۰، تابستان ۱۳۹۳ ، معرفی و نقد ، صفحه ۵۰
به قلم: سارا کلانتری، رضا صیادیان
.
کپی‌رایت این مطلب متعلق به «دوهفته نامه طراح امروز» می‌باشد. لذا بازنشر آن در نشریات و فضای وب (وب‌سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی) با هر شکل و عنوان، فقط با پذیرش کتبی شرایط گروه رسانه‌ای طراح در ثبت مرجع و ماخذ امکان‌پذیر است.